Jean-Luc Marion, një nga intelektualët më të mëdhenj francez, na fton të përqendrohemi për të parë se në shkallë botërore – dhe jo në Europën Perëndimore – katolicizmi global është më i fuqishëm se sa na duket. Një burrë i kohës që sheh shpresën përtej të dukshmes, tejkalon me qetësi ndjenjën e “frikës” që ka prodhuar ndryshimi i hovshëm botëror.
Autor i disa klasikëve të rëndësishëm të filozofisë bashkëkohore si Dieu sans l’être (1) dhe Given (2), ai është një nga intelektualët më të mëdhenj francezë. Është gjithashtu një nga më diskretët. Por fama e tij shkon shumë përtej kufijve, deri në pikën që Papa Françesku citoi librin e tij të fundit, Metafizika dhe Pas (3), në “Letra Apostolike Sublimitas et miseria hominis“, me rastin e qindvjetorit të katërt të lindjes së Blaise Pascal.
Jean-Luc Marion, një kohë të gjatë profesor i filozofisë në Universitetin e Çikagos, momentalisht ligjëron në Boston, në Harvard dhe në Sapienza në Romë. Eklektik në temperament, i pasionuar pas sportit, lexues i zjarrtë i L’Équipe, specialist botëror i fenomenologjisë, që pretendon trashëgiminë e Husserl-it dhe Heidegger-it, nuk largohet kurrë nga një ironi e lehtë pas pipëzës të tij të përjetshëm. Edhe nëse jeton mes librave të vjetër, ai është me vendosmëri i kohës së tij. Duke e përcaktuar veten si një filozof që “përpiqet” të jetë katolik, Jean-Luc Marion nuk ngurroi të shkruante, disa vite më parë, në Brève Apologie pour un moment catholique, se të krishterët e Francës nuk kishin asnjë arsye të frikësoheshin nga e ardhmja.
Një shpirt i lirë, duke u çliruar vullnetarisht nga ndalesat apo idetë e gatshme, ai ishte mik i Emmanuel Levinas, veprat e plota të të cilit ai redaktoi, si dhe një bashkëpunëtor i ngushtë i ish-argjipeshkvit të Parisit Jean-Marie Lustiger, të cilin e pasoi, në të njëjtën karrige, në Akademinë Franceze. Përpara se të hyjmë në veprën e tij, e cila mbulon metafizikën, si dhe filozofinë e dashurisë ose teologjinë e krishterë, ju rekomandojmë të lexoni La Rigueur des choses. Intervistat me Dan Arbib (4) ose À vérité dire. Një bisedë me Paul-François Paoli (5).
Në librin tuaj Apologji e shkurtër për një moment katolik (6), ju filloni me një urdhër për katolikët: «Mos kini frikë!» Ndërsa përballen me dekristianizimin e vendit, krizën e thirrjeve, dorëheqjet e ipeshkvijve, plaçkitjen e kishave, a nuk është kjo shumë për të kërkuar?
Jean-Luc Marion: Jo. Që krishterimi duket i mundur tashmë ka ndodhur, veçanërisht në Francë pas të ashtuquajturave “luftërat e religjioneve”. Pra, kjo është pjesë e historisë. Në asnjë moment, ju kujtoj, efektet historike dhe sociale të krishterimit nuk kanë marrë premtimin e përjetësisë. Vizioni afatshkurtër na shtyn të themi se ka një dekristianizim, por duke thënë këtë harrojmë se është një fenomen historikisht i përsëritur. Përkundrazi, ju sugjeroj të imagjinoni një periudhë kur me sa duket nuk kishte dekristianizim, për shembull nën Perandorinë e Dytë, kur Kisha dukej triumfuese. Çdo të diele, personeli i garnizonit lokal shkonte në meshë, sepse ata duhej të shiheshin atje për t’u shënuar mirë në tabelën e avancimit. Natyrisht, kishte më shumë njerëz në mashë dhe të gjithë autoritetet ishin aty. Por çfarë do të thoshte kjo? A ishte vërtet më i krishterizuar vendi ynë në atë kohë? Më lejoni të dyshoj. Njerëzit që janë të krishterë sot janë vërtet, më të sinqertë, dhe kjo nuk është një çështje konformizmi shoqëror.
Ju ende thoni se kemi hyrë në shekullin e nihilizmit, i cili duket i papajtueshëm me krishterimin.
Jean-Luc Marion: Sigurisht. Por, për këtë çështje të dekristianizimit, ne kemi një vizion gjeografik: situatën e krishterimit e konsiderojmë përmes prizmit të Europës Perëndimore, e cila e paraqet të shtrembëruar gjykimin tonë. Në shifra absolute, katolicizmi global është më i fuqishëm se kurrë. Ka më shumë katolikë, ipeshkvij dhe priftërinj në planet sesa ka pasur ndonjëherë. Është një lloj kolonializmi intelektual që na çon në një pesimizëm që nuk justifikohet aspak kur largohemi nga perimetri ynë. Nëse hedhim një vështrim më të afërt, është e qartë se krishterimi po deqëndrohet, po forcohet dhe po globalizohet.
…duke kaluar nëpër dridhje!
Jean-Luc Marion: Këtu përsëri, ne duhet të kapim një perspektivë. Nëse doni të flisni për pedofilinë, të cilën Kisha nuk e ka prerogativën, mund të jemi të kënaqur që po ndiqet pa mëshirë atje, siç sapo kemi filluar të bëjmë në federatat sportive dhe institucionet e tjera. Nëse i referoheni skemave financiare që kanë bërë që vitet e fundit të rrjedhë shumë bojë, është e shëndoshë që ato tashmë të jenë zbuluar dhe gjykuar. Në një shtet të vogël si Vatikani, shpesh, për fat të keq, ka njerëz që duan të fitojnë para atje si në çdo parajsë tjetër fiskale.
Ju ende s’mund ta mohoni që Franca është duke kaluar një krizë të besimit sot!
Jean-Luc Marion: Sigurisht, por çfarë dimë saktësisht për të? Cilat janë kriteret me të cilat vlerësojmë besimin e të tjerëve? Krishti është shumë i qartë për këtë: besimtarët dhe të drejtët nuk janë ata që imagjinoni. Prandaj është krejtësisht e pabesueshme që sociologët të pretendojnë të na thonë, në bazë të sondazheve të opinionit, sa besimtarë ka në shoqërinë franceze. Me sa duket, ata nuk e dinë se ka njerëz që shkojnë në meshë, por që nuk besojnë në asgjë, dhe se ka njerëz që nuk shkojnë në meshë, por që besojnë megjithatë. Le të kujtojmë fillimin e shek. 17, kur Richelieu u emërua ipeshkëv në Luçon, ai nuk kishte as ku të banonte, gjithçka ishte shkatërruar nga luftërat e religjioneve. Ai kërkonte t’i dërgonin mbajtëse dhe një mbulesë tavoline që të mund të shtronte tryezën. Kur e shkroi katekizmin e tij, nuk ishte menduar për besimtarët, që ishin zhdukur, por për t’u përpjekur të rimarrë priftërinjtë, të cilët, pasi u zhdukën, shpesh e gjetën veten të punësuar si drejtues. Atëherë ishte niveli i shkatërrimit të popullit katolik në një nivel shumë të madh. Por ne nuk jemi ende atje. Kur dikush më thotë se kishat janë bosh në Paris, unë thjesht vijë në përfundim se ata nuk kanë hyr kurrë në to.
Në epokën e nihilizmit, cili mund të jetë vendi i Zotit?
Jean-Luc Marion: Nihilizmi konsiston, përveç tjerash, në pohimin se Zoti është vetëm një vlerë dhe se ai vlen (ose jo) vetëm sepse ai pohohet (ose mohohet) nga njerëzit. Në fund, ky zot bëhet në imazhin e atij që beson në të. Pra, ky zot nuk është Zot, ky zot ka vdekur. […]
Marrë nga Entretien avec Jean-Luc Marion. « Oui, le christianisme se porte bien ! » (revuedesdeuxmondes.fr)
Përktheu: Rev. “Drita”
————————————–
- Jean-Luc Marion, Dieu sans l’être, Fayard, 1982.
- Jean-Luc Marion, Étant donné. Essai d’une phénoménologie de la donation, PUF, 1997.
- Jean-Luc Marion, La Métaphysique et après, Grasset, 2023.
- Jean-Luc Marion, La Rigueur des choses. Entretiens avec Dan Arbib, Flammarion, 2012.
- Jean-Luc Marion, À vrai dire. Une conversation avec Paul-François Paoli, Les Éditions du Cerf, 2021.
- Jean-Luc Marion, Brève Apologie pour un moment catholique, Grasset, 2017.
Postimi i Mëparshëm
